Ekonomide enerjinin önemi

CARİ açık ülkelerin en önemli göstergesi haline gelmiştir. Sadece bu veri ile dahi ülke ekonomisi hakkında fikir yürütmek esas olmuştur.  Bazı ekonomistler “açık sorun değil, önemli olan finansman” derken, cari açık veren ekonomilerin yakalandığı hastalığın ne zaman o ülkeyi yatağa düşüreceğini ihmal etmektedir. Şöyle ki ekonomiler açığın finansmanını sağlarken daha çok borçlanmayı tercih etmektedir. Borcun da faiz gibi bir yükü var ki ülkenin ürettiği kaynakların yurt dışına transferi anlamına gelmektedir. Milli gelirin azalması ve refahın düşmesine yol açan bir kısır döngüdür.

***

Ülkenin cari açık vermesi yurt içi üretimin yetersiz olması anlamına gelmektedir. İthalat yoluyla yurda giren başka ülkelerin üretimleri ise zamanla yurt içi firmaların da üretimden çekilmesine yol açabilir. Talep devam ederken içerideki üretimin düşmesi işsizlik olarak karşımıza çıkar. Yeniden içeride üretimin canlandırılması hatta rekabetçi hale gelebilmesi için pek çok teşvik gerekebilir. Bütün bunlar için temel sorun sadece finansman da olabilir. 

Bu yüzden yurt içi kaynaklar ithalat yoluyla yurt dışına gittikçe eldeki avuçtaki eksilecektir. Yetmediği yerde borçlanmaya başvurulur. Borçlar, faiz sebebiyle milli gelirin daralması refahın azalması anlamına gelecektir. Cari açığı tetikleyen ve en çok etkileyen kalemlerin başında enerji girdisi gelmektedir. Uluslararası ekonomik bağımlılık sebebiyle petrol ve doğal gaz üreten ülkeler şanslı konumdadır. Üretemeyenlerin muhtaçlığı o ülkeleri bağımlı hale getirmektedir. Bu yüzden birinci mesele bu bağımlılığın üstesinden gelinmesidir. “Ya bu enerjiye muhtaç olunmayacak, yurtiçi kaynaklarla bu sorun çözülecek; ya da kaç para ise parası ödenip ithal edilecektir.”

***

Türkiye, yetersiz enerji kaynakları sebebiyle ithalata mecbur durumdadır. Yıldan yıla farklılaşmakla birlikte Türkiye’nin %7 gibi rekor büyümeyi yakaladığı 2017 yılında enerji talebi 54 milyar metreküpe kadar ulaşmıştır. Sanayi kesimi, ülkede kullanılan doğalgazın yaklaşık üçte birini kullanmaktadır. Sanayide dişliler dönmeye başladıkça kullanım artacaktır. Kendi doğal gaz kaynaklarımız yoksa bu ihtiyaç yurtdışından karşılanacaktır. Bunun için yerli enerji kaynaklarımızın olması önemlidir. 2019’da 45 milyar metreküp ile genel bir tüketim gerçekleşmiştir. İmalat ve sanayi çalıştıkça tüketimin artacağı 2017 verisinde de görülmektedir. Bir anda 10 milyar metreküplük artan enerji tüketimi Türkiye’nin borç miktarını arttırmaktadır.

Karadeniz’de Türkiye’nin bulduğu 320 milyar metreküplük rezervler bunun için önemlidir. Gerekli teknolojik altyapı ve üretime geçiş için gereken 3 yıllık süre ve yıllık 10 milyar metreküplük işleme kapasitesinin psikolojisi dahi önem arz etmektedir. Türkiye’nin enerji dağıtım merkezi olması çok farklı avantajları da beraberinde getirmektedir. 

Karadeniz’de Deniz Yetki Alanları daha da belirlidir. Münhasır Ekonomik Bölge sorunu yoktur… Kavga yoktur. Bulgaristan da Romanya da rezerv tespiti yapmış ve çıkarmaktadır. Karadeniz’de Türkiye’nin ulaştığı rezervler Karadeniz’in toplam rezervinin %5’inden daha azdır. Uluslararası şirketlerle bu bölgede arama ve işleme faaliyetlerini sürdüren ülkeler vardır. Türkiye de bu anlamda ikili anlaşmalar yapabilir.

***

Ekonomik değeri açısından bakıldığında, bulunan doğal gaz şimdiki tüketime göre Türkiye’nin 7 yıllık ihtiyacını karşılayacak durumdadır. Onar milyar metreküp çıkarılması halinde 30 yıllık bir rezervdir. Yenileri de gelecektir. Mevcut bulunan rezervler ihracat için yeterli değildir. Ancak iç tüketimdeki uyandırdığı psikoloji dahi yüksek etki uyandırmak için yeterlidir.

Sonuçta Türkiye doğal gaz için yılda 12-13 milyar dolar ödemektedir. Bunun dörtte birinin dahi ülkede kullanılması; getireceği teknoloji ve oluşturacağı istihdam bile pozitif katkılar sunacaktır. Ayrıca Türkiye, merkezi yönetim eliyle yılda 50 milyarlık yatırım yapabilir bir konumda iken her kuruş çok kıymetlidir. Öncelikle teknolojik altyapının finansmanı için de cesaret verecektir. İlk açıklamalardaki 6-7 yıl açıklamaları olmuş olsa dahi etkisi, sinerjisi bile bambaşka olacaktır.

Ülkemizin kendisine ait sismik ve sondaj gemileri vardır. Daha keşfedilecek çok doğalgaz kaynakları bulunmaktadır. 5 yıl öncesine kadar sondaj gemisi olmayan bir ülke olan Türkiye, arama çalışmaları için yabancı şirketlere 1-2 aylığına yaptırdığı sondajlar için çeyrek milyar dolarlar öderken bugün gelinen nokta göz kamaştırıcıdır. Karadeniz’de 2 kuyu açıp doğal gaza ulaşmak başka bir önemli konudur. Ve yeni rezervler olabileceği görüşünü güçlendirmiştir.

*** Bulunan doğalgaz yeni fırsatlar da sunmaktadır: Başta sona eren doğal gaz kontratlarında yeni ve daha uygun fiyatlar teklif edilebilir. İkinci olarak, elbette yeni enerji nakil hatları gündeme gelecektir. Türkiye nereden baksak enerjide önemli bir aşama kat etmiş durumdadır.